هر آن چیزی که باید در مورد سرطان پروستات بدانید!
نقش پروستات
غده پروستات، گردویی شکل و جایگاه آن در بین مثانه و آلت تناسلی مردانه (penis) است. ادرار در مسیر خود از مثانه تا آلت تناسلی از مجرائی در قسمت مرکزی پروستات عبور کرده و در نهایت از بدن دفع می شود. پروستات ترشح مایعی را بر عهده دارد که وظیفه ی آن تغذیه و محافظت از اسپرم ها می باشد. رشد سلول های پروستات، چه سالم و چه سرطانی، توسط تستسترون تحریک می شود.
سرطان پروستات
سرطان پروستات دومین سرطان شایع مردان در جهان است که البته سرطان های ریه و روده بزرگ نیز به ترتیب در رتبه های اول و سوم قرار دارند. در حالت طبیعی اندازه غده پروستات با سن، افزایش می یابد و در نتیجه با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان پروستات بیشتر می شود. این بیماری در مردان جوان تر از 50 سال، نادر است. در ایران سرطان پروستات در جایگاه دوم شایع ترین سرطان ها بعد از سرطان معده قرار دارد.
علائم سرطان پروستات
در مراحل اولیه سرطان پروستات، به ندرت علامتی از این بیماری بروز میکند. حتی اگر این بیماری به مراحل پیشرفته برسد، در هنگام تشخیص هم ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد اما اغلب علائم در موارد غیر سرطانی بروز میکند.
علائم سرطان پروستات پیشرفته
- وجود خون در ادرار و منی
- مشکل در دفع ادرار
- نیاز ناگهانی و یا مکرر به دفع ادرار
- کاهش وزن غیرقابل توضیح
- وجود درد در لگن، ران، کمر و نیز دردهای استخوانی
- وجود درد و یا علائم غیرطبیعی در آلت تناسلی
- جریان ضعیف دفع ادرار
عوامل خطر
در حالیکه علل اصلی سرطان پروستات هنوز ناشناخته مانده، خطر ابتلا به سرطان پروستات رو به افزایش است. اما داشتن یک یا چندین عامل خطر، بدین معنی نیست که حتماً به بیماری مبتلا خواهیم شد. در ادامه به تعدادی از این عوامل خطر می پردازیم که عبارتاند از:
1- سن: احتمال سرطان پروستات در مردان با سن کمتر از 40 سال، بسیار کم است. اما شانس داشتن سرطان پروستات در سنین بالاتر از 50 سال به سرعت افزایش می یابد.
2- نژاد/ قومیت: سرطان پروستات در سیاه پوستان بیشتر از مردان از نژادهای دیگر است و لازم به ذکر است که احتمال مرگ ناشی از سرطان پروستات در مردان سیاه پوست نیز بیش از دو برابر نسبت مردان سفید پوست است.
3- سابقه خانوادگی: به نظر می رسد سرطان پروستات در برخی از خانواده ها بیشتر اتفاق بیافتد و همین امر نشان می دهد در برخی موارد ممکن است عوامل ارثی یا ژنتیکی وجود داشته باشد. احتمال بیماری در فردی که پدر یا برادرش مبتلا به سرطان پروستات باشند دو برابر سایر مردان است. همچنین احتمال داشتن سرطان پروستات در افراد با سابقه قوی خانوادگی سرطان پستان و تخمدان بیشتر از افراد بدون سابقه خانوادگی است.
علاوه بر این عوامل، عوامل دیگری مثل رژیم های غذایی نامناسب، چاقی، استعمال دخانیات، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، وازکتومی و… می توانند به عنوان عوامل فرعی به حساب آیند.
پیشگیری
پیشگیری از سرطان پروستات، در واقع تغییر در شیوه زندگی است به گونه ای که به کاهش احتمال بروز سرطان پروستات بیانجامد.
قهوه
نتایج حاکی از بررسی ۱۰۵ مطالعه توسط محققان در مورد تاثیرات قهوه بر خطر ابتلا به سرطان منتشر شد نشان میداد که قهوه و قابلیت آنتی اکسیدانی آن میتواند خطر ابتلا به سرطان پروستات و برخی دیگر از انواع بیماری را کاهش دهد.
گوجه فرنگی و دیگر میوه های قرمز
گوجه فرنگی، هندوانه و سایر خوراکی های قرمز، دارای آنتی اکسیدان قدرتمندی به نام لیکوپن (Lycopene) هستند. این ترکیب شیمیایی به مدت طولانی در بدن ذخیره نمی شود و به همین علت است که باید یک ماده غذایی لیکوپن دار به طور منظم مصرف شود تا کمبود آن در بدن جبران شود. جذب لیکوپن از گوجه فرنگی پخته شده راحت تر است. همچنین لیکوپن با رسیدن گوجه، در آن انباشته میشود پس گوجه فرنگی هر قدر قرمز تر باشد، بهتر است.
مصرف ویتامین D
ویتامین دی میتواند از شما در برابر سرطان پروستات و سایر انواع بیماریها محافظت کند. همچنین مصرف غذاهای حاوی ویتامین دی از قبیل روغن جگر ماهی کاد، ماهی سالمون و یک نوع قارچ خشک شده میتواند بسیار مفید باشد. اما باید به این توجه کرد که نور آفتاب یک منبع عالی برای ساخت ویتامین دی بوده و روزانه حدود ۱۰ دقیقه بدون ضد آفتاب در مقابل نور آن قرار بگیرید.
مصرف دانه های سویا
سویا به یک گروه خاص از گیاهان تعلق دارد و برخی از مواد شیمیایی موجود در آن در سایر گیاهان از قبیل نخود و لوبیا و عدس یافت میشود و همچنین منبع غنی دیگری که میتوان نام برد محصولاتی از قبیل شیر، سویا، ماست، توفو، نان سویا، میسو و… هستند.
خانواده کلم
سبزیجات خانواده کلم مانند کلم بروکلی، گل کلم، کلم بروکسل، اسفناج و کلم پیچ است که میتوانند روند پیشرفت سرطان پروستات را کند و ریسک بروز نوع بدخیم آن را کاهش دهند.
حفظ وزن مناسب
بر اساس مطالعات انجام شده، چاقی خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد. مردانی که BMI (شاخص توده بدنی) آن ها بالاتر از 30 باشد خطر ابتلا به سرطان پروستات در آن ها نیز به مراتب بیشتر است.
اجتناب از استعمال دخانیات
ترک سیگار باعث افزایش سطح سلامت میشود و ریسک ابتلا به سرطان را کاهش می دهد.
ورزش منظم
مطالعات مربوط به ریسک سرطان پروستات و ورزش، نشان می دهد افرادی که ورزش می کنند ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهند. ورزش منظم علاوه بر حفظ تناسب اندام باعث کاهش التهاب و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با بیماریها خواهد شد و تاثیرات منفی حاصل از نداشتن فعالیت جسمانی را از بین می برد.
غربالگری و روش های تشخیصی سرطان پروستات
آزمایش های غربالگری از جمله آزمایش هایی است که به پزشک کمک میکند سرطان را زودتر و یا حتی قبل از بروز علائم تشخیص دهد و درمان کند.
- آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات(PSA)
PSA یک نوع پروتئین است که هم توسط سلول های سالم پروستات و هم سلول های سرطانی پروستات ساخته می شود. تعیین سطح PSA در آزمایش خون، یک آزمون اختصاصی برای سرطان نیست، بدین معنا که سطح طبیعی این پروتئین در خون افراد با سنین بین 59-50 سال، کمتر از 3 نانو گرم در هر میلی لیتر است. افزایش سریع سطح این پروتئین در خون ممکن است نشان دهنده امکان پذیر بودن ابتلا به سرطان پروستات باشد. حتی در صورت افزایش سطح سرمی آنتی-ژن اختصاصی پروستات به بالاتر از مقادیر طبیعی احتمال وجود سرطان پروستات خیلی بالا نبوده و در این شرایط نیز تنها یک مرد از سه مرد با سطح افزایش یافته PSA به سرطان مبتلا هستند. در حال حاضر توصیه می شود انجام این آزمون برای غربالگری در مردان بدون علامت باید همراه با معاینه رکتوم باشد.
مردانی که ریسک بروز این نوع سرطان در آنها معمولی است بهتر است غربالگری سرطان پروستات را از سن ۵۵ سالگی شروع کنند. اما اگر شما در گروه های پرخطر قرار دارید باید از سن چهل سالگی به غربالگری سرطان پروستات بپردازید. - Follow -up
شایان ذکر است آزمایش های پیگیری (Follow-up) مانند بیوپسی ممکن است برای تشخیص سرطان انجام شود. اگر آزمایش PSA بالاتر از حد معمول باشد، ممکن است بیوپسی پروستات انجام شود، البته در نتایج آزمایش غربالگری حتی اگر سرطان پروستات وجود داشته باشد، ممکن است طبیعی باشد و یا مردی که مبتلا به سرطان پروستات باشد ولی نتایج آزمایش غربالگری هیچ سرطانی را نشان ندهد (منفی کاذب)، بنابراین نتایج آزمایش غربالگری می تواند گمراه کننده باشد.
آیا غربالگری سرطان پروستات انجام دهیم یا نه؟
بر اساس فواید و خطرات انجام غربالگری که در بالا به آن ها اشاره شد بهترین اقدام برای تصمیم به انجام یا عدم انجام غربالگری آن است که از خود این سؤالات را بپرسیم:
- آیا در خطر ابتلا به سرطان پروستات هستم (در گروه پرخطر قرار دارم یا خیر)؟
- اگر نتیجه آزمایش من طبیعی بود، آیا باعث اطمینان می شود یا خیر؟
- اگر نتیجه آزمایش من غیر طبیعی بود چه کاری باید انجام دهم؟
سپس با مشورت پزشک و آگاهی از تمامی فوائد و خطرات، تصمیم به انجام غربالگری بگیریم.
خوشبختانه تیم پزشکی ساحل سلامت با داشتن مجموعه ای از متخصصان حاذق در رشته های گوناگون پزشکی می تواند بهترین راهنمایی های لازم در مورد انواع روش های غربالگری و تشخیصی-درمانی بیماری های مختلف را با توجه به سن و جنس و سوابق پزشکی شما انجام دهد.
با عضویت در گروه ساحل سلامت تمامی اقدامات سلامتی خود را به ما بسپارید.
